Waar wij tijdens ons leven mensen om ons heen verliezen, doen onze kinderen dat natuurlijk ook. We hebben waarschijnlijk allemaal wel eens een dierbare verloren en weten dan ook hoe dat voelt. Voor ons kan dat al overweldigend, beangstigend, verwarrend en intens verdrietig zijn. Voor een kind is dit net zo. Misschien zelfs wel meer, omdat zij vaker de ervaring, kennis en capaciteit missen als het om de dood gaat.  

Zelfs baby’s en peuters krijgen te maken met rouw en verlies. Omdat ze nog geen besef hebben van de dood en er niet “de taal voor hebben” ervaren zij het via andere wegen. Zij merken het aan de manier waarop mensen met hen omgaan. Als je iemand bent verloren zal er meer spierspanning zijn in je lijf bijvoorbeeld, zal je stem meer trillen, ben je meer afwezig etc. Alles is dan anders voor een jong kind, zonder het begrip ervan.

Wanneer kinderen taal wel al onder de knie hebben is een belangrijk onderdeel van verlies voor hen het kunnen begrijpen van de dood. Hoe je dit uitlegt ligt aan de leeftijd van je kind en zijn ontwikkelingsfase.

De mate waarin kinderen erbij worden betrokken is een heel belangrijk onderdeel van de mate waarin ze het verlies (kunnen) verwerken.
Volwassenen zijn vaak geneigd kinderen “te beschermen” en hun betrokkenheid, zowel in het aanwezig zijn bij rituelen als informatievoorziening, zo gering mogelijk te houden. Om ze te beschermen, maar als kinderen niet voldoende worden betrokken heeft het juist een averechts effect. Zij hebben dan niet voldoende kans gekregen om het echt te begrijpen of om afscheid te nemen op een manier die hen past. Het verdriet krijgen ze toch wel mee. Het is aan ons om ze daarin te begeleiden.
Hoe we dat doen heeft zelfs effect op hoe ze met moeilijke dingen om leren gaan. Wat we namelijk niet willen, maar onbewust wel doen als we ze niet voldoende betrekken, is dat we ze ook geen erkenning geven. Betrekken we ze wel, dan geven we ook de boodschap mee: “Ik vertrouw erop dat jij dit aankunt. Dat jij sterk bent.”
Maar hoe betrek je kinderen voldoende, zonder ze het te overweldigend voor ze te maken?
Dit is afhankelijk van je kind. Meestal hebben ze hier zelf ook al ideeën over of kun je op zoek gaan naar die ideeën.

Welk gedrag van kinderen kan te maken hebben met rouwen?

Omdat kinderen hun gevoelens nog moeilijk onder woorden kunnen brengen uiten ze deze vaak via hun gedrag. Hierbij kun je denken aan:

• Verdriet
• Angst dat bijvoorbeeld nu papa dood is, mama ook dood gaat.  En als jij doodgaat wie zorgt er dan voor mij?  Straks krijg ik dezelfde ziekte als mijn zusje, die is doodgegaan. Je moet kinderen uitleggen dat de meeste kinderen eerst groot worden voor ze doodgaan en dat ze niet noodzakelijkerwijs ook zullen sterven aan bijv. kanker of een ongeluk.
• Boosheid "mama heeft mij alleen gelaten", "waarom heeft God mijn papa niet beter gemaakt", "waarom hebben mijn ouders niet beter voor mijn zusje gezorgd?" of 
• Jaloezie op vriendjes die nog wel een vader en moeder hebben.
• Schuldgevoel ”als ik niet zo stout geweest was, was mama niet doodgegaan', 'ik was boos op mijn broer, daarom is hij doodgegaan'.
• Woedeaanvallen, buitensporig huilen, apathisch gedrag
• Lichamelijke klachten als hoofd of buikpijn zijn allemaal uitingen van normaal verdriet.
• Slaap-, eet- of concentratiestoornissen
• Regressief gedrag `, d.w.z. dat ze terugvallen in een eerdere ontwikkelingsfase en weer gaan bedplassen of duimzuigen.
• Aangepast gedrag.

Als kinderen rouwen en ze blijven daar lange tijd in vastzitten omdat ze zich moeilijker dan ons kunnen uiten vanwege taal, misschien minder ervaring hebben, onvoldoende begrip hebben van de dood of omdat ze onvoldoende kans hebben gekregen om het te kunnen verwerken, dan is speltherapie een optie om ze daarbij te helpen.

Bij speltherapie kunnen ze zich uiten in een taal die ze als geen ander beheersen: spel. Daarnaast kan het heel fijn zijn dit te delen met iemand die er verder vanaf staat.

Ik kan me voorstellen dat je nog vragen hebt als het gaat om dingen als; Wat en hoe kan ik mijn kind over de dood vertellen, welke vragen kan ik verwachten van mijn kind, waar betrek ik ze wel bij en waarbij niet etc.

Via Stichting Achter de Regenboog kun je veel informatie vinden.
Zelf ben ik GROOT fan van een boek waarin je ontzettend veel informatie kunt vinden op een duidelijke, simpele en behapbare wijze:
Wanneer word je dood van Riet Fiddelaers-Jaspers
ISBN 978 90 259 0327 5